| |
|
علائم بیماری
پوسیدگی ساقه
آلودگی ساقه قبل از مرحله خمیری شدن دانه‌های خوشه بندرت دیده می‌شود. هنگامی که آلودگی قبل از رشد کامل گیاه صورت گیرد، برگها بطور ناگهانی سبز مایل به خاکستری شده و قسمتهای پایین ساقه از رنگ سبز به رنگ خرمایی یا متمایل به قهوه‌ای درآمده و مغز ساقه نیز نرم می‌شود. اگر ساقه‌های مریض را از وسط دو نیم کرده و باز نمائیم، قسمت مغز را متلاشی شده و تغییر رنگ یافته خواهیم دید و تنها سیستم آوندهای هادی آب دست نخورده می‌مانند.
ساقه‌های آلوده نیز ضعیف گشته و در اثر باد و باران به آسانی شکسته می‌شوند. خوشه‌هایی که روی ساقه آلوده تشکیل می‌شوند، پوک و سبک هستند گاهی پیکنیدیوم‌های ریز سیاه رنگی که اندامهای باروری قارچ هستند در پاییز در زیر سطح اپیدرم در ناحیه میان‌گره‌های قسمت پایین ساقه تشکیل می‌شوند. پیکینیدیوم‌های ریز سیاه رنگی که اندامهای باروری قارچ هستند در پاییز در زیر سطح اپیدرم در ناحیه میان‌گره‌های قسمت پایین ساقه تشکیل می‌شوند.
پیکنیدیوم‌های کوزه‌ای شکل در بهار نیز روی ساقه‌های آلوده بوجود می‌آید. آلودگی اغلب از محل تماس ساقه با سطح خاک شروع شده و به داخل ریشه و ساقه منتشر می‌گردد. بعضی مواقع آلودگی در محل گره‌هایی که بین طوقه و خوشه قرار دارند بوجود می‌آید. با وجودی که قارچ تا فاصله‌ای در ساقه پیشروی می‌نماید، ولی تمام گیاه را مورد حمله قرار نمی‌دهد.
پوسیدگی خوشه
پوسیدگی ممکن است از آلودگی جزئی دانه‌ها تا پوسیدگی کامل خوشه و غلاف روی آن باشد. پوسیدگی بطور مشخص از قاعده خوشه شروع شده و به طرف بالا توسعه می‌یابد. در خوشه‌های پوسیده رشته‌های میسلیوم سفید تا قهوه‌ای مایل به خاکستری رنگ بین دانه‌ها رشد می‌نماید. رشته‌های میسلیوم ممکن است به داخل غلاف نفوذ نموده غلاف و خوشه را بهم بچسبانند. در اواخر فصل پیکنیدیوم‌هایی به رنگ قهوه‌ای تیره روی غلافها ، براکته‌های گل و پوست دانه‌های پوسیده بوجود می‌آید.
بسیاری از خوشه‌ها آلودگی قابل رویتی در موقع برداشت نشان نداده ولی بیماری ممکن است در انبار توسعه یابد. بذرهایی که آلودگی خفیفی دارند منبع آلودگی گیاهچه‌ها می‌باشند. بیشتر پوسیدگی‌های خوشه نتیجه آلودگیهای موضعی بوده و عملا توسط اسپورهایی است که بوسیله باد پراکنده شده و اغلب از طریق ساق خوشه ایجاد آلودگی می‌نمایند.
سوختگی گیاهچه
این مرحله بیماری ممکن است نتیجه آلوده بودن بذر ، یا بوسیله ماده مولد آلودگی در بقایای گیاهی بوجود آید. هنگامی که بذور آلوده کاشته شوند، رشته‌های میسلیوم قارچ به سرعت توسعه یافته و آنها را از بین می‌برد مخصوصا اگر این بذور در خاکهای سرد با حرارت 10 درجه سانتیگراد یا کمتر کاشته شوند. آلودگی گیاهچه‌ها ممکن است از ماده آلودگی تولید شده در خاک روی بقایای آلوده‌ای که از سال قبل در زمین مانده‌اند باشد. مرحله سوختگی گیاهچه سبب کم شدن تعداد بوته‌ها ، رشد نامساوی آنها و بوجود آمدن گیاهان ضعیفی می‌باشد که در مراحل بعد در اثر آلودگیهای ریشه و ساقه ممکن است از بین بروند.
عامل بیماری
Diplodia maydis (Berk).sacco متعلق به رده قارچهای ناقص و راسته sphacropsidales است. گونه D.maydis تولید پیکنیدیوم‌های کوزه‌ای‌شکل یا نامنظمی روی ساقه یا سایر قسمتهای آلوده می‌نماید. پیکنیدیوم‌ها در زیر اپیدرم و مخصوصا در محل گره‌ها تشکیل شده و بعد از رسیدن ، انتهای آنها از زیر اپیدرم بیرون می‌زند. کنیدی‌ها دوسلولی ، منقسم یا کمی خمیده و تیز می‌باشند.
هنگامی که کنیدی‌ها می‌رسند، در مواقعی که هوا گرم و مرطوب است از دهانه پیکنیدیوم‌ها به خارج تراوش نموده که بوسیله باد به گیاهان سالم منتقل شده و آلودگیهای ساقه و یا خوشه را بوجود می‌آورند. مرحله جنسی این قارچ شناخته نشده است. قارچ فقط برای مدت یکی دو سال می‌تواند در بقایای آلوده و خاک زنده بماند.
سیکل بیماری
عامل بیماری زمستان را در ساقه‌ها ، خاک و بذور آلوده می‌گذراند. سوختگی گیاهچه معمولا موقعی که بذر در خاکهای سرد کاشته می‌شود شدیدتر است. در فصول سرد و مرطوب آلودگیهای ریشه و طوقه در هر مرحله از رشد گیاهان ممکن است صورت گیرد. بعد از گرده افشانی حساسیت بافتهای ساقه به آلودگی افزایش می‌یابد.
زمانی که گیاه میزبان به رشد کامل خود می‌رسد، آلودگی به سرعت پیشروی می‌نماید، مخصوصا اگر گیاه بر اثر عوامل گوناگون مثل نامساعد بودن وضع حاصلخیزی خاک ، خشکی و حمله حشرات یا بیماریها ضعیف شده باشد. مرحله پوسیدگی خوشه به ندرت قبل از خمیری شدن دانه‌ها صورت می‌گیرد. به نظر می‌رسد که آب و هوای مرطوب از موقع به کاکل رفتن خوشه تا 3 - 2 هفته بعد از آلودگی خوشه مناسب باشد، مخصوصا اگر در اوایل تابستان هوا نسبتا خشک باشد بطوری که اسپورهای قارچ قبل از تشکیل خوشه‌ها پراکنده نشوند.
کنترل
برای کنترل موثر بیماری ، رعایت برخی از عملیاتهای زراعی لازم است.
استفاده از واریته‌های دیررس (110 تا 120 روزه) تا دورگه‌هایی که مدت کمتری بالغ می‌شوند. ارقام زودرس معمولا حساسیت بیشتری دارند.
حاصلخیزی خاک
در خاکهایی که مقدار ازت و پتاس آنها کمتر است وقوع بیماری بیشتر است تا خاکهایی که حاصلخیزی متعادلی دارند.
دورگه‌های مقاوم
برخی از ارقام حساسیت بیشتری به بیماری دیپلودیای ذرات داشته و در مواقعی که بیماری شیوع دارد از هیبریدهایی که از این ارقام بوجود می‌آیند نباید استفاده نمود.
تناوب و بهداشت زراعی
تناوب و از بین بردن بقایای آلوده گیاهی ، عامل بیماری را در خاک کاهش می‌دهد.
ضدعفونی بذر
محافظت بذور در مقابل سوختگی گیاهچه در بیماری دیپلودیا و سایر بیماریهای خاکی ضروری است. ضدعفونی بذور با ترکیبات شیمیایی در حال حاضر راه عملی و متداول در تهیه بذرهای هیبرید است.
بذر عاری از بیماری
با استفاده از بذر هیبرید در مناطق تحت کشت ذرت مساله آلودگی بذر کاهش می‌یابد. زارعینی که خود بذر تهیه می‌کنند باید مخصوصا متوجه بذور مزارع آلوده باشند.
|
 نویسنده: دکتر آیدین زیبایی و دکتر رقیه حبیبی
׀ تاریخ: دو شنبه 13 آذر 1391برچسب:, ׀ موضوع: <-CategoryName->
׀
|
|
|
|
منوی اصلی
